Een aromantisch of aseksueel personage in Familie of Thuis zou een enorme impact hebben

 “Een klik hebben”, “de vonk die overslaat”, “vlinders in de buik”,... De woordenschat die we gebruiken om te verwijzen naar je romantisch en/of seksueel aangetrokken voelen tot iemand, is uitgebreid. Tegelijkertijd is het moeilijk om de exacte betekenis uit te leggen. Als je iemand vraagt naar wat die juist bedoelt met “de vonk”, is de kans groot dat je de repliek krijgt dat je dat wel weet “als je het voelt”. Maar wat als dat gevoel nooit komt?

TikTok als leerschool

Geen romantische of seksuele aantrekking voelen in een samenleving die daar wel heel erg mee bezig is, kan twijfel bij jezelf veroorzaken. Dat is waar de aromantische en aseksuele gemeenschap wel eens op botst. Aromantisch en/of aseksueel zijn, wil zeggen dat iemand weinig tot geen romantische of seksuele aantrekking voelt. Het zijn geaardheden als alle andere en ze komen niet noodzakelijk samen voor. Maar ze stoten vaak op veel onbegrip. Dat merkt ook de 20-jarige Vlaams-Brabantse Kaat: “Ik heb het gevoel dat weinigen weten wat het juist inhoudt, wat het moeilijk maakt om het aan iemand te vertellen. Niet veel mensen in mijn omgeving weten dus dat ik aromantisch en aseksueel ben, ook mijn ouders niet. Als mijn mama het heeft over jongens, dan negeer ik dat want ik voel me niet op die manier aangetrokken tot anderen. Maar zij denkt dat dat allemaal nog wel komt.”

Wat volgens Kaat mede aan de basis ligt van het gebrek aan kennis over de oriëntaties, is dat het onvoldoende aan bod komt op school. Zelf besefte ze dat ze zowel aseksueel (afgekort als ‘ace’) als aromantisch (afgekort als ‘aro’) –kortweg ‘aroace’ – is door de begrippen te zien op sociale media. “Het was TikTok dat me deed kennismaken met de termen. In het zesde middelbaar kwam aseksualiteit uiteindelijk wel eens aan bod op school. Maar helaas klopte de uitleg toen niet helemaal, wat best frustrerend was. Over aromantisch zijn, leerde ik dan weer helemaal niets op school”, aldus Kaat.

Belang van representatie

Wat ook meespeelt is de karige representatie in boeken, series, en films. Zeker in de Nederlandstalige cultuurproducten. Al is er de laatste jaren wel een opmars van diverse personages. Zo is er het populaire boek “Loveless” (vertaald: “Liefdeloos”) van Alice Oseman, dat voor velen een enorme hulp blijkt in de zoektocht naar hun identiteit. Daarnaast heb je de “Heartstopper”-webcomic van dezelfde auteur, waarvan een Netflix-serie werd gemaakt. In het derde seizoen komt het ‘aro’ zijn van personage Isaac, tevens ‘ace’, uitgebreid aan bod. Zo ziet de kijker dat het hem frustreert dat vriendschappen moeten wijken wanneer iemand een romantische relatie krijgt. Een gevoel dat Kaat maar al te goed herkent: “Veel mensen lijken een relatie te willen gewoonweg om een relatie te hebben. En dat krijgt vaak voorrang, terwijl vriendschap ook zo belangrijk is.” Dat dit gevoel wordt benoemd in een populaire serie wordt erg geapprecieerd door wie aromantisch is, merkt Kaat ook via haar Instagrampagina @space.aroace.reader. Daar deelt ze herkenbare zaken over ‘aroace’ zijn met haar 2.500 volgers. “In het begin deelde ik gewoon memes, maar al snel kreeg ik veel volgers bij. Nu deel ik ook zaken over boeken, liedjes en series waarin representatie aan bod komt, iets wat niet vanzelfsprekend is tussen de vele liefdesverhalen.

Soms krijg ik berichtjes van mensen die zeggen dat mijn account hen heeft geholpen in hun zelfacceptatie en dat is heel fijn.” Toch vindt ze het jammer dat de representatie in de Nederlandse taal zich grotendeels beperkt tot vertalingen van boeken uit het Engels. “Mocht er een aromantisch of aseksueel personage in Familie of Thuis komen, zou dat een enorme impact hebben”, merkt Kaat op. Dat effect zagen we ook toen in 2016 voor het eerst een trans-personage aan bod kwam in Thuis, waardoor het thema bespreekbaarder werd.

Verschillende gezichten

Iemand die volop inzet op representatie is Brits activiste Yasmin Benoit (28). Zij is, met de steun van haar 75.000 volgers op Instagram, een koploper in de weg naar een betere acceptatie van de aseksuele gemeenschap. Zo gaf ze mee vorm aan het aseksueel personage Sarah "O" Owen in “Sex Education”, nog zo’n populaire Netflix-serie met een grote diversiteit. In dit geval gaat het om een personage met Aziatische roots.

“Als er al aseksuele representatie is, gaat het vaak over een wit persoon. Dat is het standaardbeeld van hoe aseksueel zijn eruitziet, terwijl de oriëntatie niet één gezicht heeft. Ik vond het belangrijk om dat te verwerken in dit personage”, aldus Yasmin. “Lange tijd was ik zelf niet open over mijn geaardheid naar mijn omgeving toe omdat velen het niet konden plaatsen dat iemand als ik aseksueel is. Als zwarte vrouw word je immers vaak geseksualiseerd. Ik heb ook een kledingstijl die wel eens als sexy wordt aanschouwd. Hoewel die aspecten niets zeggen over je geaardheid, geven velen aan dat ze me daardoor niet geloven als ik zeg dat ik aseksueel ben. Dat is waarom een uitgebreide representatie nodig is.”

“Je zou denken dat geen seksuele aantrekking voelen, het minste mensen tegen de borst zou stuiten. Maar niets is minder waar, zegt Kaat.

Internettrollen.

In 2024 mocht Yasmin als eerste aseksueel persoon ooit de London Pride leiden. Voor haar een hoogtepunt, maar een dat ook deels werd overschaduwd door kritiek en lelijke commentaren, zowel van buiten als binnen de LGBTQIA+-community. “Het was een sterk signaal van de London Pride om te tonen dat aseksuele inclusie belangrijk is. Maar er zijn altijd enkele mensen die vinden dat ik niet in de pride hoor. Er is nochtans genoeg ruimte voor iedereen. Het is ook geen wedstrijd van wie al het meeste discriminatie heeft meegemaakt”, benadrukt de activiste. En mocht je denken dat aces geen discriminatie meemaken, dan heb je het fout. “Je zou inderdaad denken dat geen seksuele aantrekking voelen, het minste mensen tegen de borst zou stuiten. Maar niets is minder waar”, merkt Yasmin op. “Blijkbaar vinden velen het “onnatuurlijk” of denken ze dat ik alleen aandacht zoek. Nochtans is wél interesse tonen in seks ook nog vaak taboe, zeker als vrouw. Je kunt dus nooit winnen. Ik zeg altijd dat de commentaren op mijn sociale mediaberichten alvast het perfecte studiemateriaal vormen. Zelf ben ik stilaan gewend geraakt aan de haatboodschappen, maar ik vind het vooral erg dat die worden gelezen door wie mij volgt. Voor hen kan dit hard binnenkomen en hen tegenhouden om open te zijn over hun geaardheid”, vult ze aan.

Weinig community in België

Uit een onderzoek dat de activiste voerde in samenwerking met Stonewall blijkt dat in het Verenigd Koninkrijk slechts ongeveer 1 op de 4 aces open is over hun geaardheid bij vrienden. In België ontbreken onderzoeken en cijfers helaas. In ons land is er wel een organisatie die zich richt op het creëren van een gemeenschap voor wie aseksueel is: vzw Asexual. Maar een specifieke organisatie voor wie zich aromantisch identificeert, is er niet. Dat toont dat er voor Belgen met (één van) deze oriëntaties niet veel opties zijn om herkenning te vinden bij anderen. “Op een vorige pride heb ik eens bijgehouden hoeveel aseksuele vlaggen ik zag,” zegt Kaat, “dat waren er ongeveer tien. Van de aromantische vlag zag ik er maar twee.

Er is dus echt te weinig gemeenschap en representatie.” Net omdat er zo weinig voorbeelden zijn, weten veel mensen niet dat er een naam is voor wat zij voelen. “Er zijn zoveel mensen die al hun hele leven doen alsof en denken dat er iets aan hen niet werkt zonder te beseffen dat er een woord is voor wat ze voelen. Kennismaken met deze oriëntaties zou hen veel ellende kunnen besparen”, eindigt Yasmin.

Tekst: Nikita Goossens (zij/haar) • Foto's: Yasmin Benoit (zij/haar)